‘Fabio is helemaal terug. Begin dit jaar kreeg ik een appje dat hij op dat moment sterker was dan voor het ongeluk’. Hoewel de behandelingen van wielrenner Fabio Jakobsen inmiddels achter de rug zijn, heeft Jeroen Liebregts, MKA-chirurg bij het Radboud UMC nog steeds een bijzondere band met een speciale patiënt. ‘Hij stuurt nog af en toe berichtjes en ik zie hem natuurlijk voor controles, nu ieder half jaar.’

Het ongeluk dat Fabio Jakobsen op 5 augustus 2020 overkwam zal bij veel Nederlanders – en zeker wielerliefhebbers – in het geheugen gegrift staan. Bij de finish van de eerste etappe van de Ronde van Polen, aan het eind van een afdaling, kreeg de renner van de ploeg Quick Step-Alpha Vinyl in de massasprint een duw van concurrent Dylan Groenewegen. Met een snelheid van meer dan 80 kilometer per uur vloog hij door de hekken langs het parcours. Hij werd gelanceerd en kwam uiteindelijk boven op een fotograferende official terecht

Fabio Jakobsen was zwaargewond, zijn luchtpijp was kapot, hij had een zware hersenschudding en door de botsing tegen het hek waren stukken uit zijn onderkaak, bovenkaak en verhemelte geslagen. Hij verloor tien tanden. Na het ongeluk is hij twee dagen in coma gehouden. Zelf weet hij als hij bijkomt niets meer van het ongeluk.

Na behandeling in Polen, volgen operaties in het Leids Universitair Medisch Centrum. Ruim een maand later, in september, komt hij voor verdere behandeling, de reconstructie van zijn mond, voor het eerst naar het Radboud UMC in Nijmegen. Jeroen Liebregts laat in zijn werkkamer in Nijmegen stap voor stap zien hoe dat ging. Aan de hand van foto’s vertelt hij het verhaal van de reconstructie van de mond van Fabio Jakobsen. De renner heeft daar overigens nadrukkelijk toestemming voor gegeven. ‘Fabio wil graag dat anderen van zijn geval kunnen leren. Hij wil ook laten zien dat zo’n ongeluk ellendig is, maar dat er oplossingen zijn.’

Liebregts benadrukt daarbij dat het uiteindelijke resultaat een ‘team effort’ is geweest. ‘We doen het met zijn allen, multidisciplinair. Tandtechnicus Michiel Wouters uit Rosmalen was er vanaf het begin bij betrokken. Sterker nog, Fabio was eerder bij hem dan bij ons. Ik heb daar geen moeite mee, dit kan alleen in goede samenwerking. Als Michiel of iemand anders uit het team problemen ziet, moet ik me aanpassen. Prof. Gert Meijer, inmiddels met emeritaat, werkte mee aan de operatie voor de noodzakelijke bottransplantaties. De medewerkers van het 3D-lab maakten de modelleringen.’

Fabio wil graag laten zien dat zo’n ongeluk ellendig is, maar dat er oplossingen zijn.

De gekozen werkwijze omschrijft Liebregts als ‘backward planning’. ‘Je gaat uit van wat het uiteindelijk moet worden en dan werk je in de planning stap voor stap terug, van einde naar begin, in wielertermen van finish naar start.’

Dat begon toen Fabio, nog kampend met de gevolgen van de zware hersenschudding, eind september naar Nijmegen kwam. Jeroen Liebregts: ‘Voor het ongeluk was hij een meer dan gezonde man van 24, een veelbelovende sprinter, topsporter met een gaaf gebit. Gelukkig had hij nog recente gipsmodellen van zijn mond, een jaar eerder gemaakt voor orthodontie. Die konden we gebruiken als uitgangspunt voor de reconstructie. We hebben toen een meer-fasenplan gemaakt. De eerste fase was de reconstructie van het bot in boven- en onderkaak, door transplantatie van eigen bot. Daarvoor maakte het 3D lab een gedetailleerde modellering. De modellen van de aan te brengen blokjes bot zijn voorafgaand aan de operatie geprint. Zo konden we alles gedetailleerd voorbereiden en niets aan het toeval overlaten. Het was bijna een bouwdoos.’

De benodigde stukjes bot zijn uiteindelijk uit de bovenrand van de heup van Fabio Jakobsen gehaald. Omdat hij nog met de gevolgen van de hersenschudding kampte, was het te risicovol om bot bij de schedel te verwijderen. De geoogste stukjes bot zijn nauwkeurig gemodelleerd en met schroeven in de kaken vastgezet. Dat gebeurde tijdens een dubbele operatie die Liebregts samen met prof. Gert Meijer in oktober uitvoerde. Na de operatie volgde een periode van vier maanden om te herstellen en het bot aan te laten groeien.

In februari 2021 was het tijd voor de volgende fase: het plaatsen van zes implantaten en verder herstel van de mondholte.

Ook bij deze operatie is veel gebruik gemaakt van 3D-modellering, met name voor de boormallen. Jeroen Liebregts: ‘We hebben gekozen voor iets langere implantaten dan normaal, die zoveel mogelijk ook in het oude bot steken om een optimale primaire stabiliteit te bereiken. Dankzij de digitaal gemodelleerde boormallen was ook de parallellisatie van de implantaten uitstekend. Boven en onder hebben we drie implantaten aangebracht, onder één verscholen als reserve. Die hebben we uiteindelijk niet hoeven te gebruiken. Daarnaast is tijdens deze operatie bij de bovenkaak tandvlees aangevuld dat is gewonnen van het verhemelte (palatumgraft) en is de bovenlip vrijgemaakt. Bij de onderkaak was geen extra tandvlees nodig voor de noodzakelijke correcties. Net als bij de eerste operatie was de voorbereiding minutieus. Door bij elke stap van tevoren de werkwijze te bepalen, is het mogelijk heel voorspelbaar te werken. Na de operatie kreeg Fabio een Essix retainer als noodvoorziening voor de onder- en bovenkaak. Die heeft hij overigens niet vaak gedragen.’ Daarmee kwam de volgende fase in zicht: het modelleren en uiteindelijk plaatsen van de bruggen, weer vier maanden later.

Jeroen Liebregts: ‘Patiënten willen helemaal geen implantaat, die willen hun tanden terug, liefst zoals ze waren. Voor Fabio was dat niet anders. Al voor de eerste operatie hadden we contact gehad met tandtechnieker Michiel Wouters, waar Fabio ook al vanuit Leiden naartoe was gestuurd. We stuurden foto’s, hadden overleg. Van Fabio’s mond hadden we digitale modellen, maar we hebben ook “analoge”, fysieke, afdrukken gemaakt. Daarnaast waren er nog de modellen van voor het ongeluk. Michiel heeft die ook gebruikt voor het ontwerpen van de bruggen. De basisstructuur is in de VS gemaakt. De opbouw, in zirkonium, hier in Nederland. Met Michiel heb ik intensief contact gehad over de uiteindelijke vormgeving en ‘beet’. Ik wilde absoluut geen contact bij de voortanden bij proale bewegingen. Uiteindelijk heeft hij iets heel moois gemaakt.’

Half juni 2021 zijn de bruggen geplaatst. Jeroen Liebregts laat zien hoe de randen van de bruggen volledig achter de ‘lachlijn’ van Fabio’s mond vallen. Acht maanden na het ongeluk lijkt het ogenschijnlijk alsof er nooit iets is gebeurd.

De reconstructie van de mond van Fabio Jakobsen is een bijzondere operatie, ook voor Jeroen Liebregts. Complex, intensief met een bijzondere patiënt die een afgrijselijk ongeluk meemaakte. Toch geeft Liebregts ook aan dat dit soort operaties vaker voorkomt. ‘We doen jaarlijks twee tot drie grote reconstructies. Daarbij werken we altijd als team, binnen het Radboud UMC, maar ook met tandartsen en technici buiten het ziekenhuis.

Dat gaat niet meer zoals voeger, toen de chirurg op grote afstand van andere behandelaars stond. Als er vragen of problemen zijn kunnen zij altijd rechtstreeks contact met mij opnemen. Soms werkt een tandarts met andere materialen dan wij. Dan kan het belangrijk zijn even te overleggen over technieken en methoden. Techniek bepaalt heel veel. Met een goede voorbereiding hoeft dat geen probleem te zijn. Als het toch nodig blijkt, kunnen wij het deel dat vragen oproept ook alsnog hier uitvoeren.’

Acht maanden na het ongeluk lijkt het ogenschijnlijk alsof er nooit iets is gebeurd