De Mpox-uitbraak was een relevante infectieziekte voor de tandheelkundige praktijk. Alhoewel in Nederland Mpox zich voornamelijk verspreidt via de seksuele route, is de kans op besmetting tijdens een tandheelkundige behandeling reeel. Bij ongeveer 70% van de Mpox gevallen zijn het mondslijmvlies en de farynx aangetast met pokken. De pokken kunnen zich manifesteren op en rondom de mond, de tong, de kin en de lippen en zien eruit als ronde platte pokken of zweertjes (afbeelding 2). De pokken manifesteren zich nadat de patient koorts, pijn en meestal ook opgezette lymfeklieren heeft gehad. Vervolgens ontstaan er pokken die er eerst uitzien als vlekjes, vervolgens als blaasjes of puistjes waaruit pus of vocht kan komen. Deze pokken zijn rijk aan virale deeltjes. De virusrijke vloeistof uit de pokken rondom de mond kan met bloed en speeksel mengen en in de omgeving terecht komen via spatten en bio-aerosolen. Vanwege de aard van het werk van de tandheelkundige – dicht op de patient, productie van spatten en bio-aeorosolen, aanraken van de mond – is het risico op besmetting in de tandheelkundige praktijk groter dan in veel andere zorgsituaties.

Dankzij voorlichting, snelle respons en uitgebreide vaccinatie-inspanningen is de uitbraak van 2022 effectief onderdrukt. Tussen 1 januari 2023 en datum van schrijven zijn er slechts zes meldingen van Mpox bij het RIVM binnengekomen. Risicogroepen konden van mei en tot september 2023 een vaccinatie-afspraak maken bij de GGD. Hierdoor is de kans zeer laag dat een met Mpox-besmette en symptomatische patient in de tandartsstoel terecht komt. Tevens zijn er geen meldingen geweest van Mpox-besmettingen in tandheelkundige praktijken. Het specifieke geval van Mpox benadrukt het belang van waakzaamheid, zelfs bij minimale bedreigingen, en het blijvend beschermen van tandheelkundig personeel en patienten. Hoewel de huidige Mpox-uitbraak slechts een minimaal risico met zich meebrengt voor de tandheelkunde, werpt de korte duur van de 2022 Mpox-uitbraak opnieuw licht op de noodzaak voor alertheid ten aanzien van opkomende of bestaande infectieziekten.

De basispreventie in de tandheelkunde is stevig en toch is een diepgaand begrip van verschillende infectieziekten en paraatheid voor toekomstige uitbraken noodzakelijk. Het is zeer waarschijnlijk dat we in de toekomst vaker opgeschrikt zullen worden door oude of nieuwe infectieziekten. De kans is groot dat infectieziekten die voorheen niet voorkwamen in Nederland of Europa, zoals het Mpox-virus, in beeld komen door globalisering, verminderde immuniteit en/of een dalende vaccinatiegraad. Ook veel voorkomende, relatief onschuldige, infectieziekten kunnen bij tandheelkundig personeel tot besmettingen en klachten leiden bij gebrek aan voldoende PBM. Denk hierbij aan het herpes simplex virus type 1, waarover in 2012 een casestudie is gerapporteerd van tandheelkundigen die patienten met actieve herpes behandelden. Door onvolledig naleven van preventiemaatregelen, ontwikkelden de tandheelkundigen infecties in de vingers, nek en ogen.

Het is zeer waarschijnlijk dat we in de toekomst vaker opgeschrikt zullen worden door oude of nieuwe infectieziekten.

De tandheelkunde staat ook onder druk door infectieziektes met een seizoensgebonden karakter. Denk hierbij aan het respiratoir syncytieel virus (RSV), influenzavirus, rhinovirus, adenovirus, coronavirus, en andere virussen die via speeksel en bio-aerosolen overdraagbaar zijn. Alhoewel deze virussen voor het gros van de populatie onschuldig zijn, leiden besmettingen tot ziektelast, uitval van personeel en verhoogde werkdruk. Het is van groot belang voor tandheelkundigen om goed op de hoogte te zijn van de epidemiologie van infectieziekten en de klinische orale manifestaties van diverse infecties. Deze kennis stelt de tandheelkundigen in staat om met behulp van differentiele diagnose de symptomen van infectieziekten in en rond de mond adequaat te herkennen, waardoor ze passende infectiepreventiemaatregelen kunnen nemen.

Tandheelkundige praktijken dienen net als andere zorggebieden, te allen tijde voorbereid te zijn op toekomstige uitdagingen. Dit wordt bevestigd door de Mpox-uitbraak kort na de COVID-19 pandemie. Opschaling is soms noodzakelijk na een periode van afschaling. De doeltreffendheid van basis infectiepreventiemaatregelen in tandartspraktijken wordt bevestigd door het uitblijven van uitbraken tijdens zowel de Mpox- als COVID-19-epidemieen. Voortdurende waakzaamheid en alertheid voor veranderingen in infectieziekte-epidemiologie blijven essentieel voor tandheelkundige zorg. Het implementeren van zowel basis- als opschaalprotocollen, naast een grondige kennis van infectieziekteverspreiding en klinische manifestaties, wordt sterk aanbevolen om effectieve bescherming te waarborgen.

Kijk voor de literatuurlijst op tandartspraktijk.nl