Hoe komt een gestoorde wondheling klinisch tot uiting? Iedere fase van het wondhelingsproces kan verstoord zijn. Klinisch kan zich dat uiten door een nabloeding of door het afwezig zijn van bloedklontervorming, zoals vastgesteld kan worden in een alveolitis sicca. Het kan zich uiten in de vorming van een granuloom (fig. 3.1a–e), een sinuspoliep (fig. 3.2a–c), fistels, wonddehiscentie , een ulcus, een perforatie, wondnecrose, flapnecrose (fig. 3.3) pusvorming, chronische infecties al dan niet met vorming van granulatieweefsel (fig. 3.4), keloïdvorming (fig. 3.5a, b), fibrose en trismus.
Figuur 3.1 a Granuloomvorming na reconstructieheelkunde door middel van een botent uit de crista iliaca anterior in regio 12. b Panoramische radiografie wijzend op een verticaal botdefect in regio 12. c In regio 12 werd een botent gefixeerd met twee osteosyntheseschroeven. d Exploratie van de wond, waarbij het residu van een niet-ingeheelde botent wordt verwijderd. Een groot deel van de aanvankelijk ingebrachte botent is reeds verdwenen door necrose en/of resorptie. e De necrotische botent met een osteosynthesechroef
Figuur 3.2 a Een sinuspoliep is een uiting van een slecht helende antrumperforatie die niet spontaan sluit. Oorzaak is een te geringe bothoogte van de restalveole na de tandextractie en een te brede verbinding tussen de mond en het antrum. b De panoramische röntgenfoto laat de beperkte hoogte zien van het bot dat het antrum scheidt van de mondholte in de regio 26. c Na aviveren van de wondranden blijkt de omvang van de verbinding tussen antrum en mondholte
Figuur 3.3 a Progressieve necrose van een dubbele vrije lap (fibula + anterolaterale dijbeenlap) door een combinatie van factoren leidend tot volledige ischemie en afsterven van de vrije lap. b De necrotische lap werd verwijderd en tijdelijk vervangen door een absorberend verband
Figuur 3.4 Slecht helende wond na extractie van de 48. Acht weken na de extractie blijft de patiënt klagen over pijn en wordt klinisch granulatieweefsel in de wond waargenomen zoals op de foto te zien is. Bij exploratie van de wond wordt een pathologische fractuur aangetroffen, naast necrotisch botweefsel en botsekwesters
Figuur 3.5 Keloïdvorming (a) ter hoogte van de bovenlip en (b) ter hoogte van de thorax bij een 11-jarige jongen na een verkeersongeval, waarbij hij als fietser werd aangereden door een vrachtwagen. Een hypertrofisch litteken of een keloïd is eveneens een abnormale vorm van wondheling
Hom et al. (2009) beschouwt de volgende klinische tekenen als uitingen van een slecht helende wond: persisterende ontsteking langer dan zeven dagen, slecht geurende wond, toegenomen exsudaat, vertraagde epithelialisatie, maceratie van de omliggende huid, wonddehiscentie en necrotisch weefsel. Ook een traumatisch eosinofiel granuloom van de tong kan beschouwd worden als een slecht verloop van het helingsproces. Tijdens chronische infecties blijven de pro-inflammatoire mediatoren domineren (Serhan 2011).
Een bijzondere vorm van weefselschade door gestoorde wondheling wordt gevonden bij zenuwschade in het trigeminale gebied. Hoewel de mechanismen nog niet opgehelderd zijn, is bekend dat schade aan de takken van de nervus trigeminus door inklemming van of druk op de zenuw een disfunctie kunnen veroorzaken in de vorm van neuropathische pijn al dan niet met hypesthesie van het betrokken innervatiegebied (Politis et al. 2014). De hypothese hierbij is dat tijdens de wondheling niet alleen de zenuw maar ook het milieu waarin de zenuw zich bevindt (vasa nervorum, bot, vet) onvoldoende herstelden.
Een typische vorm van wondheling is de wortelresorptie van een element na tandtrauma, tandtransplantatie of na re-implantatie van een element. Te grote beschadiging van het parodontale ligament en het cementum overstijgt de helingscapaciteit en geeft aanleiding tot ankylose van het element en een vervangingsresorptie.
Uit: Het tandheelkundig jaar 2017, hoofdstuk 3 Wondhelingsproblemen in de mond
