Cariës is een veel voorkomende chronische aandoening bij kinderen, en tandenpoetsen is een van de belangrijkste preventieve middelen. Het is dus noodzakelijk dat gezondheidscommunicatie kinderen aanzet tot beter tandenpoetsen. Volgens onderzoeker Enny Das, Radboud Universiteit Nijmegen,  heerst in de mondzorg vooral de opvoedende methode: als je niet poetst, krijg je gaatjes. Het werkt niet om mensen bang te maken. Onderzoek onder volwassenen liet zien dat communicatie in verhaalvorm het gezondheidsgedrag wel kan bevorderen. Maar werkt dat ook bij kinderen?

Aap Johnny Joker

In een experiment onder 94 kinderen, in de leeftijd van 4 tot 10 jaar, onderzochten communicatiewetenschappers Enny Das van de Radboud Universiteit Nijmegen en Katalin Bálint van de Vrije Universiteit Amsterdam wat de invloed is van een grappig tandenpoetsverhaal over een oranje aap, Johnny Joker, op poetsgedrag bij kinderen. Johnny doet in het verhaal allerlei stomme dingen, hij poetst zijn mond bijvoorbeeld met chocola. Kinderen vinden dat grappig. Maar het is geen moralistisch verhaal.

Praktijk in Rosmalen

In een tandartspraktijk in Rosmalen, werden de kinderen een maand lang gevolgd. Aan het begin van het experiment werd in de praktijk hun tandplakscore gemeten. Vervolgens kreeg de helft van de kinderen de geijkte folder van het Ivoren Kruis mee naar huis en de andere helft het grappige boekje over Johnny Joker. Ouders moesten ervoor zorgen dat hun kind de folder of het verhaal om de dag las. De kinderen werd gevraagd naar hun beleving van de folder of het boekje. Aan het einde van de maand werd opnieuw de tandplakscore bepaald door de tandarts. Volgens Das is tandplakscore een heel objectieve maat om te meten wat het effect is van het type gezondheidscommunicatie.

Bevindingen

Wat bleek: kinderen vonden het verhaal over Johnny leuker om te lezen dan de folder. Dus als je kinderen wilt voorlichten moet je eerst zorgen dat je hun interesse hebt. Maar vertaalt dat leesplezier zich ook in gezondheidsresultaten? Dat antwoord is niet eenduidig te geven: een verhaal ‘leuk’ vinden, zorgt er niet automatisch voor dat er ook beter wordt gepoetst. Volgens de onderzoekers is het cruciaal dat kinderen door hebben dat Johnny stout is. Als dat het geval is, leidt het boekje tot een verminderde plakscore. Maar het alleen lollig vinden van het verhaal maakt geen positief verschil. Het kan zelfs averechts werken.

Met plezier lezen is dus een voorwaarde om aandacht te trekken, maar de combinatie van humor en ‘stout’ gedrag van een verhaalpersonage blijkt vooralsnog een riskante strategie. Volgens de onderzoeker Das valt er nog heel veel winst te behalen in de mondzorg, maar het is heel belangrijk dat je weet wat je aan het doen bent. Haar suggestie voor deze vorm van voorlichting is om aan het eind een duidelijke conclusie mee te geven: tandenpoetsen is belangrijk. Dat is saaier, maar ook veiliger.

Dit onderzoek werd gesteund door het CZ Fonds. Bedenker van de Johnny Joker boekenreeks is Marnix Hoppener, tevens research associate bij de onderzoeksgroep Persuasive Communication van Enny Das.

Bron en beeld: Radboud Universiteit