Van der Torre is tandarts van huis uit, Hogendoorn houdt zich met de organisatie van het bedrijf bezig, maar heeft ook een achtergrond in het verpleeghuis. Samen richtten ze zes jaar geleden Vitadent op, om mondzorg aan te bieden voor mensen die van zorg afhankelijk zijn. Het bedrijf is gespecialiseerd in de mondzorg voor mensen in de geriatrie en ggz. Naast het werk in zorginstellingen geeft Vitadent ook trainingen aan behandelend artsen en andere zorgmedewerkers. Het bedrijf werkt samen met ACTA Research, de onderzoekstak van het opleidingscentrum voor tandartsen in Amsterdam, aan een pilot met ambulante mondzorg voor zorgafhankelijke mensen. Vitadent fungeert als field lab en een samenwerkingen met de universiteit van Groningen staat op stapel.
‘Nederland heeft wereldwijd een geweldige reputatie op het gebied van preventie als het gaat over de mondzorg,’ stelt Van der Torre, ‘omdat tot 18 jaar alle nodige zorg wordt vergoed. We doen het in de reguliere praktijk ook goed bij ouderen die geen tanden en kiezen meer hebben. Een goed kunstgebit wordt ook aardig vergoed. Het wordt een ander verhaal als cliënten problemen krijgen, zoals alzheimer en dementie of somatische beperkingen. Als mensen deze diagnoses krijgen, is de schrik – begrijpelijk – groot, zowel bij de mensen zelf als bij hun omgeving. Er moet van alles worden geregeld. Op het moment dat er een eerste en daarna een tweede kaartje van de tandarts op de mat valt, wordt er vaak niets mee gedaan. In het geautomatiseerde systeem van de tandarts verdwijnt de cliënt vervolgens in het archief.’
Mensonterend
Volgens Van der Torre is het gebrek aan aandacht niet alleen iets van de directe omgeving van deze kwetsbare ouderen. Hij geeft zelf de trainingen aan specialisten ouderengeneeskunde. ‘In hun vooropleiding, in de studie geneeskunde, wordt gemiddeld nul tot drie uur de tijd besteed aan mondzorg. Het betekent dat er soms maar eerder meestal qua mondzorg een kennishiaat bestaat bij artsen, verpleegkundigen en in de algemene geneeskunde. Dat is interessant, want het gaat om de artsen die verantwoordelijk zijn voor de richtlijnen binnen zorginstellingen, ook voor de verpleegkundigen.’
De oudere ziet vaak pas weer een tandarts als hij of zij het verpleeghuis in gaat. ‘Dedingen die we zien bij de intake zijn werkelijk mensonterend’, vertelt Van der Torre verder. ‘Van afgebroken tanden tot schimmel en fistels en zelfs maden in de mond. We zien dit niet af en toe. Wat er in de thuiszorgsituatie gebeurt is hiervan de oorzaak. Vervolgens moeten we moeilijke beslissingen gaan nemen op een moment dat de cliënt op zijn zwakst is. Het is een ongemakkelijke waarheid, maar we mogen onze ogen hier niet voor sluiten.’
Kwaliteit van leven
‘Er worden weleens vraagtekens geplaatst bij het belang van mondzorg voor mensen in het verpleeghuis’, vervolgt hij. ‘Iemand leeft toch nog maar een jaar, is dat dan belangrijk? Ja, dat is belangrijk. Een slechte gezondheid van de mond heeft grote gevolgen. Mensen kunnen pijn hebben. Als ze die ook nog eens niet kunnen uiten, kan dat tot agressie of depressie leiden. Het kan ervoor zorgen dat de smaak van mensen verandert waardoor ze minder gaan eten. Pathologie van de mond heeft ook gevolgen voor de rest van het lichaam. Maar bovenal verdient iemand die ziek is ook kwaliteit van leven. Iemand met dementie is niet afgeschreven.’
Geen fatsoenlijke vergoeding
Van der Torre benadrukt dat de mondzorg voor mensen in veel verpleeghuizen inmiddels wel goed is geregeld. Het is duidelijk wie verantwoordelijk is en de inspectie houdt de kwaliteit nauwlettend in de gaten. In de thuiszorg is vooral de verantwoordelijkheid niet eenduidig. Er speelt echter meer, voegt de andere Vitadent-oprichter Rudolf Hogendoorn toe. ‘Voor mondzorg in de thuiszorgsituatie bestaat eigenlijk geen fatsoenlijke vergoeding. In de Wlz is dit goed geregeld met functionele bekostiging en gebruik van uurtarieven. In de thuiszorg mocht je in 2020 17,49 euro toevoegen aan de normale UPT-codes. Dit terwijl je in die situatie allerlei omstandigheden kunt aantreffen, gelijk aan of zelfs ingewikkelder dan in de georganiseerde setting van een verpleeghuis, waardoor je een stuk langer bezig bent. De mensen die deze zorg nu wel leveren zijn veelal idealisten. Anderen lossen het op door voorrijkosten te rekenen voor zorg aan huis. Al met al komt hierdoor een systematische aanpak niet van de grond. Het geldt niet alleen voor cliënten in de thuiszorg, maar ook bijvoorbeeld bij particuliere woonzorg-initiatieven waar de kosten van wonen en de zorg gescheiden zijn.’
Risicosignalering
Een aparte betaaltitel zou volgens Hogendoorn en Van der Torre helpen. Belangrijker vinden ze echter dat het besef groeit dat er überhaupt een probleem bestaat. Het gaat volgens de partners om bijna een miljoen mensen die tussen wal en schip vallen. ‘Een eerste stap die genomen zou moeten worden is het organiseren van risicosignalering in de thuiszorg’, vervolgt Van der Torre. ‘Waarna een mondverzorgingsplan kan worden opgesteld. Dat hoeft niet door een tandarts te gebeuren, een speciaal hiertoe opgeleide mondzorgprofessional kan dat prima doen. Er zijn bovendien niet genoeg tandartsen en er is geen geld om dit door dure tandartsen te laten doen. Wel kan er, bijvoorbeeld via beeldbellen, contact worden gelegd met een tandarts als dat nodig is. Deze constructie zou heel goed via de bijzondere tandheelkunde kunnen worden vergoed.’
Volgens de heren van Vitadent hoeft er niet gevreesd te worden dat er onnodig complexe en dure mondzorg wordt voorgeschreven. ‘We hebben het over de meest basale mondzorg, als mensen pijn hebben, een zwelling hebben, kiezen moeten laten trekken. Niemand heeft het over allerlei moeilijke dingen doen. Dat zou ook niet doelmatig zijn’, aldus Hogendoorn.
Hugo Borst
Intussen proberen Hogendoorn en Van der Torre de beroepsgroep in beweging te brengen. ‘De beroepsorganisaties moeten het probleem omarmen om een brede aanpak van de grond te krijgen. Het gaat om mensen die geen stem hebben, in een sector die onder druk staat door personeelstekorten. Het is belangrijk dat iemand ze een stem geeft. Kijk naar wat Hugo Borst voor de ouderenzorg heeft gedaan. De mensen in de mondzorg zijn zelf te bescheiden. Acta is de nummer twee op de ranglijst van opleidingsinstituten wereldwijd, er is genoeg bewijslast voor alle beslissers om te gaan luisteren en handelen, maar de zorgverleners gaan niet zelf op de trom slaan. En het grote publiek, dat is zich hier niet van bewust. Mensen denken dat dit wel goed geregeld zal zijn, maar dat is het niet’, aldus Van der Torre.
Bron: Zorgvisie, Samira Ahli
Beeld: © hedgehog94 / Getty Images / iStock
