Verwijzing door huisartsen en tandartsen naar een specialist betekent voor patiënten vaak een proeve van geduld. Soms is namelijk sprake van een lange wachttijd. Het is begrijpelijk, dat men dan probeert via allerlei wegen de wachttijd voor het consult te verkorten, bijvoorbeeld door in de familie- of kennissenkringen een beroep te doen op iemand die werkzaam is in de gezondheidszorg. Er worden ook andere, soms meer slinkse wegen bewandeld. Zo heb ik meegemaakt dat iemand naar een afdeling neurologie van ons ziekenhuis was verwezen – waar toentertijd inderdaad sprake was van een lange wachttijd – en kans had gezien om op korte termijn op onze afdeling kaakchirurgie te worden gezien. De patiënt dacht daarbij dat de kaakchirurg wel bereid zou zijn om via een interne verwijzing het consult bij de neuroloog te vervroegen. Een andere strategie in deze situatie kan zijn dat de patiënt probeert de verwijzingstijd te bekorten door zijn maatschappelijke status in de strijd te werpen. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen, dat ik daar wel eens voor ben gezwicht.

Maar het kan ook anders lopen. Vele jaren geleden zag ik op een maandagochtend op de polikliniek kaakchirurgie een vrouw van middelbare leeftijd. Zij was verwezen door haar tandarts in verband met een binnen een paar dagen tijd ontstane zwelling op het gehemelte. De tandarts dacht instantie aan een dentogene ontsteking, maar kon daar uiteindelijk toch geen aanwijzingen voor vinden. Op de afdeling kaakchirurgie werd daar evenmin houvast voor gevonden. Besloten werd om een biopt uit de zwelling te nemen voor onderzoek door de patholoog.

Vanwege de snelheid waarmee de zwelling zich had ontwikkeld, werd aan de patholoog gevraagd een spoedprocedure uit te voeren en zo mogelijk nog dezelfde dag de uitslag te laten weten. Aan de patiënt beloofde ik nog dezelfde dag op haar werk over de uitslag te zullen bellen. Gevraagd naar de aard van haar werk, was het antwoord: “Ik werk bij de gemeente X”.

Helaas was de uitslag van het weefselonderzoek ongunstig, hetgeen het beloofde telefoontje er niet gemakkelijker op maakte. In principe wordt slecht nieuws altijd persoonlijk met de patiënt besproken, zo mogelijk ook in aanwezigheid van familie of een goede vriend of vriendin, maar dat was in dit geval niet goed mogelijk. Al snel bleek bij mijn telefonische benadering, dat de patiënte die ‘bij de gemeente werkzaam was’, de burgermeester van die gemeente was. Nu heb ik op mijn spreekuren wel vaker burgermeesters meegemaakt, maar vrijwel zonder uitzondering werd hun achtergrond al bij het maken van de afspraak bekendgemaakt. Ik ben nog steeds diep onder de indruk van de bescheidenheid van deze reeds lang geleden aan haar mondgezwel overleden ‘gemeente-ambtenaar’. Een bijzondere ervaring.

Prof. dr. Isaäc van der Waal is professor-emeritus Orale Pathologie, VU medisch centrum, ACTA, Amsterdam.