Zijn ze mooi of vooral allemaal hetzelfde, de kaarsrechte tanden in de monden van al die jongens en meisjes die een beugel hebben (gehad)? De vraagsteller merkt op: “Als er medische redenen zijn om een beugel aan te meten, is dat prima. Maar gezien de grote schaal waarop kinderen naar de orthodontist gaan, vermoed ik dat er ook cosmetische redenen voor zijn.” Vroeger zag hij veel minder beugels en zijn indruk is dat dit niet tot veel meer gezondheidsproblemen leidde. “Monden die zich van elkaar onderscheiden zijn er nauwelijks meer en orthodontisten verdienen flink. Is die beugel wel nodig?”

“Niemand gaat dood van scheve tanden, of een andere orthodontische afwijking”, erkent Sjoerd Henneman, orthodontist en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Orthodontisten (NVvO). Maar de ‘noodzaak’ voor een beugel hangt van verschillende factoren af, niet in de laatste plaats van de wens van de drager zelf, of diens ouders, zegt hij.

Niet medisch noodzakelijk

Volgens Henneman is het percentage kinderen dat tot hun achttiende een tijdje een beugel draagt zo’n 45 procent. Voor het overgrote deel van die jongeren is dat raadzaam, vindt hij. Henneman schat dat één op de tien beugeldragers in zijn praktijk er zonder medische reden, dus uit schoonheidsoverwegingen, mee rondloopt. Maar volgens hem behoort psychisch welbevinden óók tot gezondheid.

Hoogleraar algemene tandheelkunde ­Albert Feilzer denkt toch dat de lezer een punt heeft. Volgens hem speelt de esthetische reden om een beugel te nemen bij veel kinderen en ouders een belangrijke rol, maar dat maakt een beugel niet per definitie onnodig. Want ook volgens Feilzer behoort het psychisch welbevinden tot gezondheid en zo kan ook een beugel mogelijk als medische noodzaak gelden.

Overbeet

NVvO-voorzitter Henneman denkt dat in de term ‘medische noodzaak’ de moeilijkheid zit van de discussie. De basisverzekering dekt alleen extreme mondafwijkingen, zoals het missen van tanden, of wanneer iemand met zijn/haar beet het gehemelte kapotbijt. Maar voor minder extreme gevallen kunnen beugels toch helpen. Als voorbeeld noemt hij iemand die een grote overbeet heeft waarbij de boventanden over de onderlip vallen. Dan loopt diegene een bovengemiddeld risico op schade bij een val van de fiets, en is zelfs het eten van een appel omslachtig. Een beugel is dan misschien niet medisch noodzakelijk, maar de beugel maakt het wel comfortabeler.

Een overbeet kan bovendien worden verholpen met een beugel zolang een kind in de groei is. Op latere leeftijd is daar volgens Henneman iets ingrijpends als een kaakoperatie voor nodig. En ook als de tanden maar een beetje scheef staan, kan een beugel wenselijk zijn: om tandslijtage tegen te gaan, of om eventuele latere problemen beter aan te kunnen vliegen, simpelweg omdat de fundamenten al goed staan.

De patiënt blijft de baas

Maar als iemand de voorkeur geeft aan een ‘authentieker aangezicht’, dan staat het hem/haar uiteraard vrij om niet voor een beugel te kiezen, zegt hoog­leraar Feilzer. “Orthodontisten proberen een passende, wetenschappelijk onderbouwde behandeling voor te stellen, maar de patiënt blijft altijd de baas”.

Sjoerd Henneman geeft ouders die een kritische afweging voor hun kinderen willen maken het advies om informatie te vragen aan de orthodontist. Die kan inschatten hoe groot de kans op problemen zijn als het desbetreffende kind nu geen beugel gaat dragen. Iedereen moet zelf beslissen of hij die kans de 1.800 tot 2.500 euro waard vindt.

Volgens Henneman willen veel mensen zelf een beugel. Zij komen zelf naar de orthodontist toe, of dat nou om functionele of cosmetische redenen is. En bovenal: het gebit veranderen wordt alleen een succes als iemand dat zelf wil. Want het is ook een beetje afzien.

Bron: Trouw, 19 februari 2021
Beeld: © vzphotos / Getty Images / iStock