Steeds meer tandartspraktijken onderdeel van een keten

Het aantal tandheelkundige praktijken in Nederland neemt in aantal af, maar groeit in omvang, zo blijkt uit onderzoek van ABN AMRO. Binnen de mondzorg neemt – onder invloed van een jonge generatie tandartsen – het werken in teamverband en daarmee taakdifferentiatie toe. Tandartspraktijken onderscheiden steeds meer verschillende functies, zoals preventie-assistenten en mondhygiënisten. Ook ontstaan grotere mondzorgcentra die verschillende tandheelkundige disciplines en specialisaties onder één dak aanbieden. Door de schaalvergroting en taakdelegatie is er meer ruimte voor een bedrijfsmatige aanpak. Zo is het aantal praktijken dat deel uitmaakt van een keten ook in 2020 verder gegroeid, ondanks de coronacrisis. Op dit moment is ruim één op de tien praktijken onderdeel van zo’n keten. Deze ketens richten hun pijlen overwegend op hetzelfde type middelgrote praktijken, waarbij het soort praktijk, de potentie en geografische ligging vaak doorslaggevend zijn. Dit zorgt voor een prijsopdrijvend effect. ABN AMRO verwacht dat de gemiddelde omvang van tandartspraktijken en hun patiëntenbestand zal blijven groeien, terwijl het aantal solisten in de komende jaren verder zal afnemen.

Vergrijzing zorgt voor veranderende zorgvraag

Door de vergrijzing staan veel tandartspraktijken in Nederland voor belangrijke uitdagingen en krijgen zij te maken met een veranderende zorgvraag. Zo kan het tekort aan gekwalificeerde tandartsen en andere mondzorgprofessionals de groei van veel praktijken belemmeren. Jaarlijks stromen 210 tandartsen in op de arbeidsmarkt, terwijl er 300 met pensioen gaan. In de komende tien jaar zal 40 procent van alle tandartsen met pensioen gaan, waardoor maatregelen nodig zijn om de mondzorg toegankelijk te houden. Veel jonge tandartsen blijven na hun studie bovendien graag in of rondom de grote faculteitssteden werken. Mede hierdoor is het voor kleinere praktijken in krimpgebieden lastiger om hun praktijk te verkopen. Daarnaast stijgt de vraag naar complexe mondzorg door de vergrijzing flink. Oudere patiënten, maar ook anderen, kiezen steeds vaker voor een uitgebreide behandeling om hun gebit te behouden en minder snel voor een gehele of gedeeltelijke gebitsprothese.

Bekostiging, verdienmodel en geldstromen in de branche

De totale uitgaven aan de gezondheidszorg bedroegen in 2019 ruim 80,9 miljard, en de uitgaven aan mondzorg waren in dat jaar circa 3 miljard (CBS). Van de totale zorguitgaven is er dus een relatief klein percentage aan mondzorg uitgegeven. Een klein deel van de uitgaven aan mondzorg wordt bekostigd uit de basisverzekering en wordt derhalve publiek gefinancierd. Hieronder vallen: de mondzorg aan de jeugd tot 18 jaar; de chirurgische zorg voor volwassenen, voor wat betreft kaakchirurgie en 75% van uitneembare kunstgebitten; de bijzondere tandheelkundige zorg (VWS). De overige privaat gefinancierde mondzorg wordt deels betaald uit aanvullende verzekeringen die patiënten hiervoor hebben afgesloten. Uit gegevens van Zorgmonitor kan worden opgemaakt dat ongeveer 84% van de volwassenen een aanvullende verzekering heeft, en dat deze aanvullende verzekering in 79% van de gevallen een dekking heeft voor tandartskosten. Verzekerden in de leeftijdsgroep 18 t/m 34 jaar kiezen vaker voor een basisverzekering zonder aanvullende tandartsverzekering De tarieven voor de tandheelkunde zijn per 1 januari 2021 met 3,4 procent gestegen. Voor orthodontie zijn de tarieven gestegen met 3,2 procent.

Stijgende vraag naar complexe curatieve zorg en cosmetische mondzorg
Binnen de mondzorg zijn er maximumtarieven per prestatie. Deze worden door de NZA jaarlijks vastgesteld. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) vindt het huidig verrichtingensysteem onvoldoende transparant en in de praktijk lastig te beheren. De Nederlandse Zorgautoriteit heeft daarom samen met de beroepsverenigingen in de mondzorg, met cliënten- en patiëntenorganisaties en met zorgverzekeraars gezamenlijke ambities voor de mondzorg vastgesteld. Zij werken momenteel deze ambities verder uit tot concrete voorstellen voor verbetering op het gebied van innovatie, preventie en transparantie voor de patiënt. De vooruitzichten voor de primaire mondzorg markt zijn positief. Er is binnen de mondzorg een sterke focus op preventieve mondzorg en een stijgende vraag naar complexe curatieve zorg van vooral oudere patiënten die zo lang mogelijk hun elementen willen behouden. De vraag naar cosmetische mondzorg stijgt. De huidige tariefstructuur biedt volgens de beroepsgroep onvoldoende mogelijkheid om deze vorm van zorg op een kwalitatief hoogwaardige manier te kunnen aanbieden. Dit is de reden dat de beroepsgroep heeft verzocht om de cosmetische mondzorg te dereguleren, zodat behandelaars de mogelijkheid hebben om gebruik te maken van alle ‘state of the art’ verrichtingen op het gebied van cosmetische mondzorg. De mondzorg is enigszins conjunctuur gevoelig. De dekking van aanvullende verzekeringen neemt af. Bij een stijgende werkloosheid en een dalend consumentenvertrouwen kunnen patiënten de keuze maken om duurdere behandelingen uit te stellen. In verband met de algehele volksgezondheid is een goede mondzorg van belang.

Toename multidisciplinaire aanpak
Er is een directe relatie aangetoond tussen de mondgezondheid en bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes. Dit leidt tot een meer multidisciplinaire aanpak van de zorgvraag en een sterkere focus op preventie. De toegankelijkheid van de mondzorg in Nederland is goed. In 2019 heeft ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking minimaal één keer per jaar de tandarts bezocht. De verschillen binnen Europa zijn groot, in Ierland ligt dit percentage het hoogst rond 92% en in Spanje bijvoorbeeld rond de 46%. De toegankelijkheid is vergeleken met andere Europese landen goed te noemen is, echter 1 op de 5 kinderen bezoekt de tandarts niet.

Sterke groei aantal nul-praktijken in 2020

Middelgrote en grote tandheelkundige groepspraktijken die werken in een team met verschillende specialismes zijn volgens ABN AMRO beter overdraagbaar en meer toekomstbestendig. “Er is sprake van toenemende samenwerking binnen de mondzorg. Grotere mondzorgcentra met verschillende tandheelkundige disciplines en specialisaties onder één dak sluiten beter aan op de huidige zorgvraag en zijn bovendien economisch interessanter. Daarnaast werkt de jonge generatie tandartsen bij voorkeur ook met anderen in zo’n middelgrote of grotere praktijk samen”, zegt Thera Evers, Sectorspecialist Medische Beroepen van ABN AMRO. “Sinds vorig jaar zijn echter ook de zogenoemde nul-praktijken – met name opgestart door zzp’ers – aan een opmars begonnen. Het starten van zo’n praktijk zonder een patiëntenbestand over te nemen, is om verschillende redenen in opkomst. Onder meer de concurrentie van ketens, het tandartsentekort en het vertrouwen van financiers in zulke initiatieven maakt een eigen nieuwe praktijk aantrekkelijk. Een praktijk van ‘scratch’ af opzetten biedt veel kansen, maar er zijn óók risico’s, zoals het vinden van een geschikte locatie en de werving van patiënten. Gedegen marktonderzoek en een goed doordacht plan zijn cruciaal om een praktijk met succes op te zetten.”

Naar het rapport Mondzorg in beeld >>
Download de Infographic Mondzorg Cijfers & Trends 2021 >>

Bron en beeld: ABN AMRO | Rapport Mondzorg in beeld