Wat doet u zoal als tandarts-geriatrie?
Als tandarts-geriatrie krijg ik ouderen verwezen bij wie tandheelkundige behandeling in de algemene mondzorgpraktijk niet meer goed lukt. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat iemand door lichamelijke beperkingen niet meer goed toegang heeft tot een mondzorgpraktijk, of door complicaties van een specifiek ziektebeeld op de mondgezondheid of door cognitieve achteruitgang, zoals bijvoorbeeld bij dementie.
Naast de zorg in mijn praktijk MondVitaal, heb ik afgelopen jaren voor SBT Kliniek Bijzondere Tandheelkunde zorg verleend en ben ik voorzitter van de opleiding tandarts-geriatrie bij de BT-Academy. Recent ben ik door ACTA aangenomen om gerodontologie in het ACTA-curriculum te integreren.
Waarom heeft u voor de specialisatie geriatrie gekozen?
De mens en medische achtergrond interesseren mij. In de geriatrie is dat van groot belang. Je moet zicht hebben op de verschillende domeinen van het menselijk functioneren, het medisch, psychisch en sociaal domein. Dan pas kan je een passend mondzorgplan voor iemand opstellen. Bovendien kan je vaak met eenvoudige ingrepen de levenskwaliteit van ouderen vergroten.
Hoe zijn de kwetsbare ouderen te herkennen in de (algemene) tandartspraktijk en wat is het (voornaamste) verschil met vitale ouderen?
Wees alert op veranderingen op de drie zojuist beschreven domeinen. En let goed op hoe iemand binnenkomt. Hoe loopt iemand, hoe vast voelt zijn handdruk (voor Corona-tijd), hoe gedraagt iemand zich en hoe ziet iemand eruit. Als een oudere altijd netjes verzorgd was en die oudere komt nu binnen met een scheef geknoopt overhemd en vlekken op zijn kleding, dan kan dat een signaal zijn voor het ontstaan van kwetsbaarheid. Wees dan alert dat deze kwetsbaarheid ook in de mondgezondheid tot uiting kan komen en reageer hier dan proactief op.
Welke problemen qua mondgezondheid komt u het meeste tegen bij deze groep kwetsbare ouderen?
Wortelcariës ervaar ik als het grootste probleem. Als bijwerking van sommige hyposialieinducerende medicatie én vaak als bijwerking van polyfarmacie neemt de natuurlijke bescherming van de mond af. Dat heeft desastreuze gevolgen, zeker als de mondhygiëne op dat moment ook minder goed wordt en bezoek aan de mondzorgprofessional erbij inschiet.
Welke tandheelkundige ingrepen verricht u zoal bij deze kwetsbare ouderen?
Alle tandheelkundige ingrepen. Maar wellicht doe ik meer extracties, maak ik meer etsbruggen en doe ik meer prothetische behandelingen dan de gemiddelde tandarts.
Welke (belangrijkste) proactieve zorg kan/moet worden verleend?
Wees alert op het ontstaan van kwetsbaarheid (op alle domeinen), monitor daarbij goed de algemene gezondheid van uw patiënt en update regelmatig de medicatielijst. Dat laatste bij voorkeur via een overzicht van de apotheek. Zet extra preventieve maatregelen in op het moment dat risico’s voor de mondgezondheid toenemen. En misschien wel het belangrijkste advies: verlies ouderen niet uit het oog! Overweeg een huisbezoek als praktijkbezoek voor een oudere moeilijk te realiseren is.
Welke richtlijnen komen daarbij van pas?
- Praktijkwijzer zorg voor ouderen in de algemene mondzorgpraktijk
(KNMT, 2015) - Richtlijn Wortelcaries (KIMO, 2019)
- Advies Droge Mond (Ivoren Kruis, 2017)
- Richtlijn Mondzorg voor kwetsbare aan huis gebonden houden
(KIMO, conceptversie; definitieve versie verschijnt binnenkort)
Wat zijn de (voornaamste) gevaren van een slechte mondgezondheid bij kwetsbare ouderen?
Afname van de levenskwaliteit door pijn en ongemak, niet goed kunnen kauwen, niet met anderen durven eten of in sociaal isolement raken door een ernstige foetor ex ore. Daarnaast heeft een slechte mondgezondheid ook effect op de algemene gezondheid. Het college van prof. dr. Bruno Loos voor de Universiteit van Nederland geeft dat goed weer.
Wanneer moeten kwetsbare ouderen worden doorverwezen naar de tandarts-geriatrie en/of naar overige zorgverleners?
Wanneer tandheelkundige behandeling in de algemene mondzorgpraktijk niet meer goed lukt of wanneer de complicaties van een ziektebeeld of de tandheelkundige behandeling zelf te complex zijn.
Tips voor collega’s
De kwetsbare oudere, ook de oudere met cognitieve problemen, is het beste af bij u in de praktijk. Zoek het contact met de betrokken wijkverpleegkundige, wanneer iemand thuiszorg ontvangt. Wanneer het lijntje kort is, kunt u beiden eenvoudig overleg plegen. De wijkverpleegkundige kan helpen de dagelijkse mondverzorging van de oudere op pijl te houden, daarbij heeft zij baat bij goede instructies. Communiceer altijd op gelijkwaardig niveau met deze collega’s. Ik heb veel bewondering voor de doorgewinterde wijkverpleegkundige en ik leer nog dagelijks van hun ervaring. Omgekeerd waarderen zij het enorm als ik hen wil helpen om die dagelijkse mondverzorging zo goed mogelijk uit te voeren.
Dr. Claar Wierink is een van de sprekers op het TP Jaarcongres Tandheelkunde Tandarts & Leefstijl dat gehouden wordt op vrijdag 26 november, Jaarbeurs Utrecht. In haar lezing gaat zij in op de rol van de tandarts in healthy aging.Herkent u de kwetsbare ouderen in uw praktijkpopulatie en handelt u proactief om hun mondgezondheid, ondanks problematiek in de algemene gezondheid, op pijl te houden? Met andere woorden, draagt u bij aan hun healthy aging?
CongresTip
Kom op vrijdag 26 november 2021 naar het TP Jaarcongres Tandheelkunde Tandarts & Leefstijl. Zorg voor een gezonde leefstijl van uw patiënt door u te richten op voeding, leefstijl, mondhygiëne en goede tandheelkundige zorg! Mis deze unieke kans niet en ontdek inzichten en oplossingen die u in uw dagelijkse praktijk direct kunt toepassen. Het TP Jaarcongres Tandheelkunde wordt conform RIVM richtlijnen georganiseerd. Lees hier meer over de maatregelen die wij op het congres treffen.
