In het vakgebied van de geneeskunde en de tandheelkunde doen zich, net als in alle andere vakgebieden, voortdurend veranderingen voor. Soms betreft het de behandelingswijze of het beleid bij een bepaalde aandoening. Een voorbeeld vanuit de geneeskunde is de behandeling van een patiënt met een maagzweer. Het is nog maar enkele decennia geleden dat ontdekt werd dat er bij de meeste patiënten met een maagzweer een bepaalde bacterie in het spel is. Een destijds vaak uitermate moeilijk te behandelen afwijking – soms werd zelfs het aangetaste deel van de maag operatief verwijderd – kan nu betrekkelijk eenvoudig met antibiotica worden behandeld.
Zelf heb ik eens een vrouw meegemaakt- zij was midden twintig- , bij wie in het gehemelte een perforatie naar de neus was ontstaan. Ondanks alle uitgevoerde onderzoeken, inclusief herhaald onderzoek van een aantal uit de directe omgeving van het gehemeltedefect verwijderde weefselstukjes, werd geen verklaring voor de afwijking gevonden.
Dit fenomeen was al vaker in de literatuur beschreven. De patiënten bleken in deze situatie zelfs aan de aandoening te kunnen overlijden en de geadviseerde behandeling bestond destijds uit bestraling. Dat is ook bij onze patiënte gebeurd. Pas op een later moment, bij de opkomst van geavanceerd weefselonderzoek, werd duidelijk dat het hier bijna altijd ging om een uiting van ‘bloedkanker’. Inmiddels is bekend dat een gehemeltedefect ook een geheel andere oorzaak kan hebben en het gevolg kan zijn van cocaïnesnuiven.
Terugdenkend aan mijn patiënte lijkt het mij meer dan aannemelijk dat bij haar, ongeveer veertig jaar geleden, het gebruik van cocaïne de oorzaak van het gehemeltedefect is geweest. Er zijn op dit moment nog geen honderd gevallen van een dergelijk gehemeltedefect beschreven. Op grond van inmiddels zelf opgedane ervaring blijken dit soort defecten echter vaker voor te komen dan gedacht, maar worden soms nog steeds niet als zodanig herkend.
Het lijkt begrijpelijk, dat bij deze vrouw destijds niet expliciet naar het gebruik van cocaïne is gevraagd en dat zij dat ook niet zelf kenbaar heeft gemaakt. Achteraf gezien, met de kennis van nu, is de bestraling dus niet nodig geweest. Omdat bestraling in het gebied van mond en keel een forse belasting inhoudt, vaak met blijvende bijwerkingen, kan de vrijwel zeker onjuiste diagnose grote maar in dit geval niet te vermijden bijwerkingen hebben gehad, misschien zelfs van blijvende aard. Moet ik nu zien te achterhalen of deze vrouw nog in leven is en moet ik haar dan over mijn huidige gedachten informeren? Is dat in het belang van patiënte of heeft zij er recht op? Ik kom er niet uit. Maar het blijft aan mij knagen, dat ik iets over een patiënt weet, die dat zelf niet weet.
Prof. dr. Isaäc van der Waal (1943) is ruim 45 jaar als kaakchirurg/oraal patholoog verbonden geweest aan het VU medisch centrum/Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. In deze rubriek doet hij verslag van zijn ervaringen op de meest uiteenlopende gebieden.
